Bilişsel davranışçı modele göre; biliş, duygu ve davranış birbirinden ayrılamaz öğeler olarak belirtilmiştir. Bilişsel yeniden yapılandırma, bilişsel davranışçı modelin en temel bileşenlerinden biridir. Bu nedenle bilişsel yeniden yapılandırma, kişinin bilişlerini tanımlama, yorumlama, işlevsel olmayan düşüncelerin davranışları üzerindeki etkisini anlama ve bu bilişlerin gerçekliğini gösteren kanıtlar yoksa bunların yerine daha gerçekçi bilişlerin yer değiştirmesini sağlama durumudur. En basit haliyle uyuma yönelik olmayan iç konuşmayı değiştirme olarak da ifade edilebilir. Bu durum bilişsel çarpıtmaların eseridir. Bilişsel çarpıtmalar, yaşadığımız olaylar ve algılarımız ile zihnimizde eksik ya da yanlış bir işleme süreci neticesinde oluşan, çevreyi, diğer insanları ve/veya kendisini uygunsuz olmayan yorumlamayla sonuçlanmasıdır.
Bilişsel yeniden yapılandırma tekniğinin bireye bu konuda eğitim almış bir uzman tarafından öğretilmesi gerekmektedir. Bilişsel yeniden yapılandırmada ilk önce bireyin çarpık düşüncelerinin ve irrasyonel inançlarının ele alınması gerekir. Terapist ve danışan birlikte söz konusu düşüncelerin geçerliliği veya faydası hakkında değerlendirme yapar ve bir sonuca varır. Bu süreçte bireye olaylar karşısında ortaya çıkan uyumsuz düşünceleri ile davranışları ve duyguları arasındaki ilişki gösterilir.
Alternatif düşünce üretme bireyin stresörlerini ortadan kaldırmaz ancak onları daha az tehdit edici ve yıkıcı algılamasına yardım eder. Danışan, bundan sonraki stres yaratan durumlarda daha gerçekçi düşünce ve daha uygun duygusal ve davranışsal tepkiler gösterecektir. Uygun alternatif düşüncelerin üretilmesi zaman ve tekrar gerektirebilir. Terapist bu süreçte danışana hiçbir şey empoze etmez danışan kendi deneyimlerinden sonuçlar çıkarır. Yeni değerlendirmeler ve tekrarlar ile birlikte işlevsiz düşüncelerin zamanla azalması beklenmektedir.
Bunun gibi bilişsel davranışçı tekniklerle bireyin farkındanlık seviyesini yükseleterek danışanın hayattan aldığı doyumun daha sağlıklı, mutlu, olumlu ve kaliteli hale gelmesi sağlanmaktadır.
